روحانیت و در رأس آن مرجعیت، نهادی فرهنگی اجتماعی است که دارای پیشینه‌ای طولانی در جهان تشیع است که چهار وظیفة عمدة پژوهش، آموزش، تبلیغ و اجرای شریعت و دین را عهده‌دار است. این نهاد، از تاریخ شکل‌گیری‌ خود  تاکنون با تحولات گوناگونی مواجه بوده که این تحولات به تدریج در صورت‌بندی سازمان اجتماعی‌اش تأثیرگذاشته و موجب گرایش‌ها و عکس‌العمل‌های مختلف  شده است. ساختار اجتماعی روحانیت که در درون گفتمان دینی و بر مبنای نگرش معرفت‌شناسانة اجتماعی‌ مشخصی شکل گرفته، در دوران انقلاب اسلامی ایران شکل بارزتری در آگاهی‌بخشی آحاد جامعه در برابر استعمار خارجی واستبداد داخلی به خود گرفت و از آن‌جهت که روحانیون، از طرفی رهبران جامعه و از سویی به عنوان حاملان و مفسران دین نیز قلمداد می‌شوند مسلما جهت‌گیری آنان در جهت‌گیری های جامعه در قالب جریان‌های گوناگون تأثیر گذار بوده و می‌باشد. روحانیت شیعه به لحاظ آزادی عمل، پیوندهای مستحکم با تودة مردم، استقلال اقتصادی و سیاسی و گزینش طبیعی مردم، همواره در خط‌الرأس واکنش‌های اجتماعی در مواجهه با ناهنجاری‌های فرهنگی و سیاسی در جامعه بوده است. پیوندهای ساختاری این سازمان با نهادهای اجتماعی جامعه و تأثیرات متقابل آن‌ها موجب صورت‌بندی‌های زیرشاخه‌ای و به عبارت دیگر شکل‌گیری جریان‌های مختلف اجتماعی- سیاسی شده است

درک صحیح از تحولات سیاسی-اجتماعی ایران از جمله نیازهای مبرم نسل کنونی است، این مقصد زمانی که با پیوندهای دینی آحاد جامعه هم‌افق شود ضرورتی دوچندان می‌یابد. از آن‌جا که در دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، روحانیت ایران به عنوان یکی از اقشار متخصص و معمار جامعه در زمینه‌های دینی، علمی، سیاسی و اجتماعی قلمداد می‌شوند، مسلما جریانات فکری درون این سازمان که در سرنوشت نظام سیاسی اجتماعی نقش‌آفرین بوده، موجب شناخت صحیح‌تری نسبت به مسائل مختلف جامعه و نوع مواجهه با رخدادهای علمی، سیاسی و اجتماعی خواهد شد. اگرچه شناخت دقیق و روایت واقع‌بینانه از این جریان‌های فکری به طور دقیق و کامل میسر نیست-زیرا این جریان‌ها دارای اصل مکتوبی نیستند که بتوان به توصیف کامل آن‌ها پرداخت، بلکه فرایندی هستند که در برابر تحولات و رویدادهای گوناگون عکس‌ا لعمل نشان داده‌اند- اما با قدری تسامح می‌توان جریان‌های فکری روحانیت کنونی در حوزه‌های علمیة ایران را از زوایای مختلفی گونه‌شناسی کرد. این مقاله جریانات مزبور را از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار داده است که هریک از منظرها خود دارای تکثرهای گوناگونی است.

از میان تکثرهای مختلفی که در حوزه‌های علمیه جریان دارد، عمده‌ترین آن‌ها پنج تکثر با اهمیت است که از درون، منشاء بسیاری از تفاوت‌ها و مناقشات در میان روحانیون و طلاب شده است:

1.تکثرهاییکه ریشه در رخدادهای علمی و اندیشه‌های اجتماعی پیشین دارند(ماننداقبال آنان در کشف معرفت دینی، تعامل با اهل سنت و...).

2. تکثرهایی که برخاسته از مواجهه روحانیت بامدرنیته ومسائل دنیای جدیداست .

3. تکثرهایی که برخاسته ازتوجه به امرسیاسی است.

4. تکثرهایی که ناشی از ترابط روحانیت با جمهوری اسلامی است.

5. تکثرهایی که ناشی  از مسائل صنفی روحانیت و حوزه های علمیه است.

انتهای پیام/113