ابتدا دبیر نشست ضمن خیرمقدم به حضار محترم و سخنران نشست، و تسلیت ایام حزن آل‌الله و شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین و یاران و اصحاب باوفایش بیان داشت: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در راستای تحقق اهداف خود مبنی بر تأمین پشتوانه‌های فکری و نظری برای پیشبرد و تقویت اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی،در موقعیت‌های مختلف، فضاهایی را برای بحث و اظهارنظر کارشناسان محترم فراهم می‌آورد. یکی از زمینه‌هایی که حضور پررنگ مراکز پژوهشی به ویژه این پژوهشگاه را ایجاب کرده است موضوع مذاکرات هسته‌ای است که طی سال‌های اخیر توسط تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان با نمایندگان 1+5انجام پذیرفته است و محصول آن در قالب برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) تدوین و پس از بحث و بررسی‌های انجام شده در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای محترم نگهبان، با تدبیر داهیانه رهبر معظم انقلاب در چارچوب شرایط تعیین‌شده از طرف معظم له، برای اجرا به دولت ابلاغ گردید و دولت جمهوری اسلامی از این پس در چارچوب این سند موظف است تلاش خود را برای اجرایی‌ساختن آن به کار گیرد.

طبعاً در تهیه متن این سند تلاش‌هایی با رویکرد حقوقی و سیاسی صورت گرفته و پایان نیز پذیرفته است،اما فراتر از متن،یعنی اگر بخواهیم یک نگاه فرامتنی به سند داشته باشیم باید سراغ جامعه‌شناسان برویم. زیرا جامعه‌شناسی به طور خاص و علوم اجتماعی به طور عام،علومی هستند که علاوه بر شناخت و توصیف جامعه و رفتار اعضای آن، و نیز نقد و تبیین موضوعات و مباحث اجتماعی،مسئولیت پیش‌بینی روشمند چگونگی تحقق حوادث و وقایع اجتماعی را نیز به عهده دارند.

ایشان اضافه کردند: این نشست که به همت اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی و مرکز مطالعات فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه برگزار گردیده است، در زمره سلسله نشست‌هایی است که به منظور بررسی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی برجام با حضور کارشناسان برگزار می‌گردد تا ان‌شاءالله در جهت ارتقای آگاهی‌های محققان و پژوهشگران این عرصه مؤثر واقع افتد و به برنامه‌ریزان و سیاستگذاران اجتماعی برای پیشگیری یا آمادگی برای مواجهه با پدیده‌ها و مسائل اجتماعی ناشی از آن مدد رساند.

وی همچنین اشاره کرد: اولین نشست با حضور آقای دکتر شجاعی‌زند برگزار گردید و هر چند از سوی برخی از مخاطبان انتقاداتی مبنی بر عدم وفاداری به موضوع و پرداختن به متن به جای فرامتن بیان گردید، که ضمن پوزش از حضار گرامی، در این نشست از جناب آقای دکتر حاجی حیدری دعوت به عمل آمد تا در خدمت‌شان باشیم. ضمن سپاس از ایشان به خاطر قبول زحمت و پذیرش دعوت ما، امید است بتوانیم از نظرات ایشان با تمرکز بر پیامدهای فرهنگی و اجتماعی برجام بهره ببریم. طبعاً منظور از پیامدهای فرهنگی اجتماعی به طور خاص تأثیر اجرای این سند بر ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی و نیز موضوعات و مسائل اجتماعی است که به عنوان یک جامعه‌شناس انتظار می‌رود بر آنها تمرکز گردد و آثار و پیامدهای آن با نگاهی عالمانه مورد مداقه قرار گیرد.

پس از آن آقای دکتر حاجی‌حیدری به طرح دیدگاه‌های خود پرداخت و با طرح سؤالی مبنی بر این که چرا واکنش مردم به دور اخیر مذاکرات مطابق توقع مردم نبود؟ سخن خود را با محور «شکاف دولت- ملت در زمینه اجتماعی مذاکرات اتمی» پی گرفت و بیان داشت در تحلیل مسائل اجتماعی ایران چهار نظریه اصلی وجود دارد: نخست نظریه تضاد دولت- ملت که از محمدعلی همایون‌کاتوزیان و پرویز پیران است. دوم نظریه مدرنیزاسیون یا نوسازی ایران است که توسط حسین بشیریه ارائه شده است. سوم دیدگاه منتقدان مدرنیته است که مورد توجه محفل مجله ارغنون بوده است و چهارم جامعه شبکه‌ای است که با ظهور وسایل ارتباط جمعی مورد توجه قرار گرفته است. (البته ظهور جامعه شبکه‌ای از نظر ایشان، مشکل همه دولت‌هاست و ربطی به ایران تنها ندارد).

ایشان با الهام از نظریه نخست به عنوان چارچوب تئوریک دیدگاه خود، بیان داشت این نظریه ریشه در نظریه «وجه تولید آسیایی» مارکس دارد که در آن جوامع آسیایی مانند چین، هند، ایران را جوامعی تعریف می‌کند که به دلیل کمبود منابع آبی، نمی‌توانند برنامه‌های رفاهی خود را پیش ببرند و چون منابع حیاتی آنها کم‌یابند، همه تلاش آنها به این سمت گسیل داده می‌شود که با تشکیل یک دولت متمرکز، بتوانند برنامه‌های رفاهی خود را به شکل‌های دیگر جلو ببرند. از این رو، از نظر مارکس، جوامع آسیایی تماماً به سمت استبداد رو می‌آورند تا از این طریق بتوانند حداقل منابع حیاتی را تأمین کنند.

ایشان بیان داشتند، هرچند در جوامعی مانند ایران استبداد به آن معنا وجود ندارد و دولت‌ها با رأی مردم انتخاب می‌شوند، اما پاسخ این نظریه‌پردازان این است که استبداد در لایه‌های درونی و ارکان فرهنگ جامعه ما رسوخ کرده است و حتی زبان و ادبیات ما مشحون از عناصر آن است.

ویژگی دیگر این جوامع آن است که سعی می‌شود وانمود گردد که یک وفاق عمومی پشت سر این دولت‌ها وجود دارد. و ویژگی سوم آنها این استکه مردم همیشه خود را در مقابل دولت قرار می‌دهند.

الگوی پیشنهادی ایشان برای غلبه بر مشکلات جامعه ایرانی، بسته «سیاست زنده» یا «سیاست زندگی» است که توسطآنتونی گیدنز برای جامعه انگلستان ارائه شده است. طبق این دیدگاه، سیاست در کف جامعه شکل می‌گیرد نه در ساختمان‌های بلند‌مرتبه دولت‌ها. این بسته از نظر ایشان دارای دو ویژگی منحصر به فرد است:

1- جامعه را در کف اداره می‌کند.

2- جامعه را روی شانه جنبش‌های اجتماعی جلو می‌برد.

در پایان، دکتر حاجی‌حیدری به برخی ملاحظات و انتقادات حضار در خصوص سخنان‌شان پاسخ دادند.